Wat doet stress met onze hersenen
Wat is stress?
Stress is eigenlijk een lichamelijk reactie op een situatie die mogelijk gevaarlijk is. Onze hersenen beoordelen namelijk in iedere situatie of er gevaar dreigt. Als er geen alarmsignalen komen, ervaren we geen stress. Maar zijn die signalen er wel? Dan gaat ons zenuwstelsel het lichaam automatisch voorbereiden op ‘vechten, vluchten of bevriezen’.
Wat gebeurt er in ons lichaam bij stress?
Allereerst maken onze bijnieren adrenaline aan. Daardoor spannen de spieren zich aan, versnelt de hartslag en stijgt de bloeddruk. Als de situatie na enkele minuten bedreigend blijft, gaat onze bijnierschors cortisol aanmaken. Cortisol is een stresshormoon. Het zorgt er onder andere voor dat we emotionele ervaringen beter onthouden. Dat wil zeggen dat als je iets meemaakt waarbij je een sterke emotie voelt, je geheugen dit extra goed opslaat. Daardoor kunnen we in de toekomst gevaarlijke situaties vermijden die ooit veel angst in onze hersenen veroorzaakten. Het is normaal dat je lichaam met stress reageert op een bedreigende situatie. Dat is niet erg, zolang de reactie binnen enkele minuten afneemt. Stress wordt pas een probleem als het chronisch (langdurig) optreedt. Daarbij is het goed om te weten dat onze hersenen situaties vaak als bedreigender zien dan ze in werkelijkheid zijn. Ooit leefden we namelijk in een omgeving waar geritsel in de bosjes kon betekenen dat er een hongerig beest in de buurt was. Onze leefomgeving is nu veranderd, maar ons brein reageert nog steeds op dezelfde manier. En daardoor kan je brein een vervelende e-mail of volle agenda als groot alarmsignaal labelen, terwijl je helemaal niet in levensgevaar bent. Je lichaam wordt dan – onnodig – voorbereid op vechten, vluchten of bevriezen. Ons leven zit dus vol situaties die een lichamelijke stressreactie kunnen opwekken. En chronische stress ligt dan op de loer.
Wat doet stress met het lichaam?
Chronische stress heeft niet alleen effecten op het brein en de geest. Het heeft verschillende negatieve effecten op je hele lichaam. Enkele van deze effecten zijn:
- Hogere bloeddruk en meer risico op hartproblemen
- Gevoelige maag en darmen
- Verhoogde eetlust en moeite met het kwijtraken van vet
- Hoofdpijn en gespannen spieren
Wat zijn de gevolgen van chronische stress op de hersenen?
Het is goed dat ons lichaam in gevaarlijke situaties een stressreactie geeft. Het helpt ons om veilig te blijven. Maar heb je langere tijd stress? Dan levert dat problemen op voor ons brein. Het heeft invloed op hoe we ons voelen, maar ook op onze gezondheid. Langdurige stress hangt samen met depressie, burn-out en angststoornissen. De hormoonhuishouding is namelijk verstoord, hersengebieden zijn ontregeld en soms zelfs beschadigd en verschillende systemen werken niet zoals normaal.
Chronische stress verzwakt je immuunsysteem – en dat heeft ook gevolgen voor de hersenen. Een verzwakt immuunsysteem betekent dat je vatbaarder bent om ziek te worden. Je immuunsysteem regelt namelijk dat virussen, bacteriën en andere ‘indringers’ onschadelijk worden gemaakt. Ook zorgt het ervoor dat er van alles hersteld en opgeruimd wordt in het lichaam en het brein. Heb je dus lange tijd veel stress? Dan gaat je weerstand omlaag en dat zorgt er bijvoorbeeld voor dat herstel- en opruimwerk minder goed wordt uitgevoerd in de hersenen.